ادامه جزوه درس بودجه و برنامه ریزی

ادامه جزوه درس بودجه و برنامه ریزی

مدل های برنامه ریزی :

دانش برنامه ریزی با ارائه ی مدل ها سعی می کند در تصمیم گیری بهتر افراد و سازمان های اجتماعی را از

نهاد خانواده تا نهاد دولت یاری دهد و تجربه ی صد سال اخیر ثابت کرده است استفاده از این مدل ها می تواند

درصد رسیدن به هدف را بالا ببرد اما باید به این نکته توجه کرد که استفاده ی از مدل ها نباید منجر به کاهش

قدرت خلاقیت و ایده پردازی در سطح سازمان ها شود .

مدل ها می تواند در ابعاد مختلف مطرح شود از مدل های راهبردی گرفته تا مدل های حل مساله خانوادگی .

مهم این است که استفاده کنندگان از یک مدل چارچوب آن را بشناسند به قواعد، زمان و محیط اجرای مدل

 توجه کنند و در صورتی که دانش این کار را ندارند از یک کارشناس یا مشاور استفاده کنند .

برخی از مدل هایی که می تواند در زمینه های راهبردی سازمان های بزرگ را از نظر اداره یاری کند و یا درصد

موفقیت آن را افزایش دهد به شرح زیر است :

1 – مدل میتزنبرگ

                                         محیط داخلی                     محیط خارجی                                   اجرا

ارزیابی

                                     نقاط قوت و ضعف         تهدیدها و فرصت ها    

                                       باورهای مدیر شناخت ارزشهای فرهنگی و           استراتژی برای توسعه

                                                                                                  اجتماعی                           شرکت

میتزنبرگ در سال 1990 مدلی را برای انتخاب بهترین استراتژی در سازمان ها ارائه کرده است در این استراتژی

 با تحلیل محیط خارج از سازمان فرصت ها و تهدیدهایی که می تواند به خدمات محصولات سازمان یاری

برساند و یا آنها را از چرخه خارج کند مشخص می شود این شناخت در صورتی به یک برنامه در سازمان تبدیل

می شود که نقاط قوت و ضعف هر سازمان با بهره گیری از سیستم های مدیریتی درست و نه الزاما سلسله

 مراتب سازمانی، مشخص می شود در این صورت باور مدیریت به درستی شکل می گیرد و ترکیب باورهای مدیر

و ارزش های فرهنگی – اجتماعی انتخاب استراتژی را ساده می کند به طور مثال اگر ارزش های اجتماعی در

تغییر فرهنگ استفاده از انرژی دلالت دارد و سازمان نیز از نظر تغییر خط تولید با کمبود سرمایه مواجه است

 استراتژی آن باید جذب سرمایه گذار برای تولید محصول جدید باشد که از انرژی های نو استفاده کند .

2 – مدل چرخه ی عمر

از مدل های کاربردی در رابطه با تحلیل موقعیت سازمان ها مدل چرخه ی عمر است طبق این مدل هر

محصول، صنعت و یا کسب و کار دارای یک دوره ی عمر مفید است به این معنی که در یک مقطعی از زمان

معرفی می شود، رشد می کند، به مرحله بلوغ می رسد، سپس اشباع می شود و در نهایت دوره ی زوال آن فرا

می رسد . در منحنی چرخه ی عمر هرچه فاصله ی رشد و بلوغ کوتاه تر باشد نقش فعالیت های تحقیق و

توسعه  آر & دی بیشتر می شود و در واقع واحد های آر & دی است که یک سازمان را مجددا احیاء می کند (

مثل صنایع آیتی ) و نمونه شرکت اپل که با توجه به فعالیت های تحقیقاتی محصولات جدیدی را معرفی کرد

که زندگی امروز به آن وابسته است .

3 – مدل پورتر

                                                           تازه واردها

                                                                        تهدید تازه واردها          

                       قدرت                                                                         قدرت

   خریداران                           رقابت صنعتی با رقابت با سازمان های موجود                     تامین کنندگان

معامله                                                                                                                            معامله      

                                                                                                        تهدید تولیدات جایگزین

                                                        موارد جایگزین

پورتر به عنوان بلند پایه ترین نظریه پرداز استراتژی های بازار اعتقاد دارد که اقتصاد امروز، اقتصاد مبتنی بر

 رقابت است و بنگاه های اقتصادی در شرایط رقابتی فعالیت می کنند و به همین دلیل حساسیت نسبت به ورود

و خروج رقبا بالاست . ایشان اعتقاد دارد رقابت برای یک بنگاه اقتصادی مبتنی بر 5 نیروی اساسی است :

1 – چشم و هم چشمی سازمان ها ی رقیب

2 – تهدیدات ناشی از رونق گرفتن محصولات جایگزین در بازار

3 – تهدید ناشی از ورود رقبای جدید به بازار و تلاش برای پیشی گرفتن از یکدیگر

4 – قدرت تامین کنندگان مواد اولیه برای تحمیل خواسته های خود به سازمان

5 – قدرت خریداران محصول برای تحمیل خواسته های خود به سازمان

پورتر عقیده دارد قدرت این نیروها سودآوری نهایی یک سازمان را مشخص می کند از نظر اقتصاددانان در

صنعتی که رقابت وجود دارد موفقیت آسان است اما پورتر می گوید صنعتی که رقیب دارد در بلند مدت بدترین

 چشم انداز را دارد مگر اینکه به سمت طراحی استراتژی های قابل اعتمادتری حرکت کند .

4 - مدل بازخورد :

                     فکر می کنم این خوب بود                          فکر می کنم این خوب بود و می تواند         

                     اما هنوز نیاز به تغییر دارد                           به همین شکل هم باقی بماند

                            توصیه                                                     تمجید

                   فکر می کنم این بد بود و                              فکر می کنم این بد بود اما می توان

                  باید تغییر کند                                             به همین شکل ادامه داد

                         انتقاد                                                              پیشنهاد

بازخورد یکی از مشکل ترین و حساس ترین فرایندهای درون یک گروه است افراد به راحتی از انتقادهای دیگران

ناراحت می شوند و تمجید نادرست هم مشکل ایجاد می کند . تمجید نادرست منجر به ایجاد رضایت بیش از

حد می شوند و انتقادهای نا به جا عزت نفس را کم می کند و منجر به رفتارهای غیر عاقلانه می شود برای

پرهیز از این مساله مدل بازخورد به شما کمک می کند به این صورت که در محیطی سوالات تک بعدی به مانند

 به نظر شما چه چیز خوب است و چه چیز بد؟ مفید نیستند بنابراین ما باید یاد بگیریم که به جای طرح سوال

های قضاوتی به این سمت برویم که چه می توان انجام داد یعنی اگر تصمیم ما برپایه ی ادامه فعالیت توقف آن

یا تغییر باشد می توان این مدل را ارجاعی کرد . در این مدل باید مشخص کرد که چه میزان از موفقیت یا

شکست شانسی بوده و برمبنای آن ابعاد این ماتریس را انتخاب کرد .

5- مدل نوار لاستیکی :

در این مدل تصمیم گیری برای فردی که بین دو راهی قرار گرفته است ساده تر می شود به طور مثال فردی که

بخواهد شغل خود را تغییر دهد یا به شهر دیگری منتقل شود یا درخواست بازنشستگی زودتر از موعد کند

معمولا نظرات موافق و مخالف را به طور یکسان از محیط می گیرد . این مدل از فرد می خواهد که از خود دو

 سوال کند : 1 – چه چیزی من را در موقعیت فعلی نگه می دارد ؟  2 – چه چیزی من را به سوی دیگری می

کشد ؟ در این مدل باید نکته های مثبت هر دو سوال را فهرست کرد و هنگامی که با دو گزینه ی جذاب

سروکار داریم انتخاب برای فرد ساده تر می شود .

social policyسیاست گذاری اجتماعی    

به مقوله برنامه ریزی کلان با تاکید بر نقش دولت در امور اجتماعی سیاست گذاری اجتماعی می گویند .

سیاست گذاری اجتماعی به بررسی و مطالعه ی رفاه اجتماعی در جامعه پرداخته و در این خصوص نقش دولت،

بخش خصوصی و نهادهای مدنی را تعریف می کند . از نظر نهاد دولت سیاست اجتماعی یعنی ارائه به موقع

کالاهای عمومی  به مانند امنیت و عدالت، آموزش، بهداشت، اشتغال و مسکن . کالاهای عمومی اشاره شده

انتظار همه ی مردم از زندگیست بنابراین اگر قرار باشد دولت تامین کننده ی این موارد باشد منابع آن کافی به

نظر نمی رسد اقتصاد را به سمت دولتی بودن پیش می برد و در نتیجه ناکارآمدی به بار می آورد . وظیفه ی

سیاست اجتماعی این است که به بررسی چالش های موجود بپردازد و راهکار ارائه دهد .

هنر سیاست اجتماعی این است که از یک طرف به عینیت ( علم ) تعهد داشته باشد و از طرف دیگر تلاش کند

تا ارزش های اجتماعی و انسانی مثل کاهش فقر تحقق حس عدالت اجرا شود .

تغییرات سیاست اجتماعی در گذر زمان :

1 – ترس از نفوذ کمونیسم اروپا

2 – پیدا کردن محلی برای خرج درآمدهای رو به افزایش کشورهای غربی به مرور زمان مردم در کشورهای اروپا

مثل انگلستان و کشورهای اسکاندیناوی عادت کردند که بخش عمده ای از هزینه های خانواده را باید دولت

بپردازد اما شرایط اقتصادی در دهه 90 میلادی به سمتی رفت که درآمد دولت ها کم شد و لزوم صرفه جویی

جدی گرفته شد در این مقطع تاریخی سیاست اجتماعی به این نتیجه رسید که باید از مقوله ی دولت رفاه به

مقوله ی جامعه ی رفاهی انتقال یابد و در این جا نقش بخش خصوصی، انجمن های خیریه و سازمان های

حمایتی در تحقق رفاه اجتماعی گسترش یافت .

welfare state                                         welfare society

دولت رفاهی                                        جامعه رفاهی

تامین کننده : فقط دولت         تامین کننده: دولت + بخش خصوصی + جامعه مدنی                                 

جهت گیری های سیاسی در برنامه ریزی

دامنه                                                           چپ گرا                                       راست گرا

1 – تمایل به تغییر                                  تغییرات بنیادین                        حفظ وضع موجود

2 – تمایل به عدالت اجتماعی                 برابری طلب                              برمبنای قابلیت + شایستگی

3 – تمایل به سمت دولت                      دولت گرا / مداخله گرا                 مخالف دولت - لیبرال

                                                                                                   دولت کوچک

4 – تمایل به سمت ماهیت انسانی         دگرخواه و انسان گرا                     خودمحور و فردگرا

 

با تشکر از خانم قاسمی